ایدز/اچ‌آی‌وی{HIV}

راه‌های اصلی انتقال ایدز در ایران، آمیزش جنسی و استفادهٔ معتادان تزریقی از سرنگ مشترک است. اگر چه میزان مبتلایان به بیماری ایدز در ایران کم بوده‌است،^[۳] ولی به گفته سازمان بهداشت جهانی بر اساس داده‌های گزارش شده، نرخ رشد اپیدمی ایدز در ایران به صورت هشدار دهنده‌ای در حال افزایش است.^[۴]

براساس آمار جمع‌آوری شده از دانشگاه‌های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی، تا پاییز سال ۱۳۹۰ حدود ۲۴ هزار نفر (در مجموع ۲۳٬۹۰۲ نفر) افراد مبتلا به ویروس اچ‌آی‌وی (عامل بیماری ایدز) به طور رسمی در بانک اطلاعاتی وزارت بهداشت ثبت شده‌اند. بنابراین با فرمول تخمین موارد واقعی بر اساس موارد ثبت شده، هم اکنون حدود ۸۰ هزار HIV مثبت در ایران وجود دارد. اما بر اساس آمار غیر رسمی، ۱۲۰ هزار ناقل HIV در ایران وجود دارد. از میان افراد ثبت شده، ۹۱ درصد مرد و ۹ درصد زن هستند و حدود نیمی از مبتلایان در گروه سنی ۲۵ تا ۳۴ سال قرار دارند. براساس این گزارش در میان علل ابتلا به HIV، تزریق با وسایل مشترک در مصرف کنندگان مواد، رتبه نخست و ابتلا از طریق رابطه جنسی رتبه دوم را دارد. با این حال، به گفتهٔ دکتر مینو محرز رئیس ، «مهم‌ترین مسئله‌ای که از این آمار می‌توان استنباط کرد، افزایش شیوع جنسی بیماری ایدز است که در این آمار ۱۰٫۳ درصد ذکر شده که البته واقعیت موجود در مراکز درمانی بسیار بیش از این است.»[۵]^[۶] بیش از ۹۰ درصد زنان مبتلا بدون اینکه آگاه باشند، از طریق شوهرانشان مبتلا به اچ‌آی‌وی می‌شوند.^[۷] این بیماری در میان جوانان، زنان و همچنین کودکان کار در حال افزایش است.

حرف زدن از بیماری ایدز در ایران با محدودیت‌های اخلاقی و عرفی همراه‌است. بحث و گفتگو درباره بلوغ، و بیماری‌های آمیزشی در خانواده‌ها محدود است. مبتلایان به ایدز همواره نگران واکنش‌های جامعه بوده‌اند. ابراز ابتلا به این بیماری موجب «انگ اخلاقی» و طرد بیمار از خانواده، اطرافیان و جامعه می‌شود. این امر باعث پنهان‌کاری و مخفی کردن بیماری می‌گردد، بنابراین ایدز در خفا گسترش می‌یابد و کنترل بیماری را دشوار می‌کند.^{[۸][۵][۹][۷]}

نخستین مورد گزارش و ثبت شده ابتلا به ایدز در ایران مربوط به سال ۱۳۶۶ و در مورد یک کودک شش ساله مبتلا به بیماری هموفیلی است که فراورده‌های خونی آلوده دریافت کرده بود. در سال‌های اولیهٔ شیوع بیماری، وجود ایدز در ایران اساساً انکار می‌شد. در ارتباط با این بیماری دو پروندهٔ قضایی عمده وجود دارد. پروندهٔ بیماران هموفیلی، که به موجب آن سازمان انتقال خون ایران مقصر شناخته شد و پروندهٔ برادران علایی پزشکانی که برای فعالیت‌هایشان در زمینه شناساندن و مبارزه با بیماری ایدز در ایران شهرت بین‌المللی دارند و به اتهام مخالفت با حکومت در سال ۱۳۸۷ بازداشت و حبس شدند که اعتراضات گستردهٔ بین‌المللی را در پی داشت.^[۱۰]

مواد مخدر

اعتیاد به مواد یک بخش مهم مشکلات بهداشتی را تشکیل می دهد. ایران یکی از مسیر های اصلی قاچاق هشیش ، هروئین ، تریاک و مورفینی است که در افغانستان تولید می شود. همچنین سازندگان مواد راه خود را به بازار منطقه ای در سالهای اخیر یافته اند.

ایران رشد نخست را در شیوع اعتیاد به مواد مخدر در سراسر دنیا دارد.

8/2 در صد جمعیت ایرا ن معتاد می باشند . سن آغاز اعتیاد برای اغلب ایرانیان در دهه دوم زندگی آنان است. صدها کارگاه ساخت مواد در پاکستان و افغانستان تشکیل شده است.

از زمانی که خروجی تولید مواد در افغانستان نسبت به قبل از تهاجم ایالات متحده به این کشور در سال 2001 جهل برابر شده است.

پلیس ایران در سال 2009 اعلام کرد که از 7.700 تن مواد مخدری که در سال 2008 در افغانستان تولید شده بود و 3.000 تن آن وارد ایران شده می افزاید که مدیریت این نیرو موجب کاهش هزار تنی در قاچاق تریاک شده است. ایران بالغ بر 600میلیون دلار در حدود 2سال گذشته صرف کرده است تابا حفر کانال ساختن سد و نصب سیم خاردار مرزی مملو از جرم کشور رو مسدود کند.

ایران روزانه 3 تن مواد کشف می کند درسال 2005 موارد تخمین زده شد معتاد به مواد مخدر در حدود 2تا 4 میلیون نفر قرار داشت .(1.2 میلیون نفر با توجه به اعلام دولت)

دلایل اعتیاد شامل کمبود جنبه های اقتصادی در میان جوانان و نبود آزادی بود.

40 درصد از زندانیان در ایران به علت جرایم مرتبط با مواد دستگیر شدند . با توجه به آمار ارائه شده ایران نزدیک به 3500 نیروی پلیس امنیتی در ستاد مبارزه با مواد مخدر دارد که سالیانه مبلغی نزدیک به 1میلیارد دلار هزینه در بر دارد و تاثیر مخرب سالانه آن بر اقتصاد ایران حدود 8.5 میلیارد دلار بر آورد می شود.

سیگار و دخانیات

ایران ممنوعیت استفاده از دخانیات را در مکانهای عمومی سختگیرانه اجرا می کند.

مطابق با قوانین جدید استفاده از دخانیات در همه سازمانهای عمومی ، هتل ها ، رستورانها ، چایخانه ها و کافی شاپها ممنوع می باشد.

همچنین ارائه و کشیدن قلیان ( قلیان که سنتی فارسی و امر ضروری در چایخانه های ایرانی است) ممنوع می باشد.

از مارچ 2006 کشیدن دخانیات برای همه رانندگان ماشین در سراسر کشور ممنوع شد و همچنین می توانند متخلفین را جریمه کنند این ممنوعیت به صورت گسترده ای توسط رانندگان نادیده گرفته می شود.

و همچنین در صورت فروش محصولات توتون به همه افراد زیر 18 سال تمام محصولات دخانیات مصادره و ضبط و جریمه نقدی می شوند.

تکرار تخلف منجر به پرداخت مبالغ سنگین جریمه می شود.

نزدیک به 20% از مردان و 4.5 % از زنان بزرگسال در کشور تنباکو استفاده می کنند. ( بر طبق برخی از ارزیابی ها 12 میلیون مصرف کننده دخانیات داریم). هرساله 60.00نفر ایرانی به طور مستقیم یا غیر مستقیم در اثر استفاده دخانیات جان خود را از دست می دهد. دخانیات عامل 25 درصد از مرگ در کشور می باشد. عقیده بر این است که حدوداً 54 تا 60میلیارد سیگار سالانه در ایران مصرف می شود با توجه به اعلام رسمی شرکت دخانیات ایران سالانه حدود 7/2 میلیارد سیگار به ایران قاچاق می شد که در مقابل 7/26 میلیارد سیگار دیگری قرار دارد که بطور قانونی وارد می شود .

واردات سیگار ، تنباکو ، سیگار برگ ، کاغذ سیگار و فیلتر سیگار تنها به قدرت یکتای دولت بستگی دارد.(مربوط است) ایرانی ها سالانه 8/1 میلیارد دلار صرف تنباکو می کنند.

ایرانیان بیش از 8/1 میلیون دلار برای دخانیات در سال هزینه می کنند / با توجه به قوانین 2010 سیگاری ها از این پس در کارهای بزرگ دولتی گماشته نمی‌شوند.

آلودگی هوا

به دلیل شیوع بیماریهای تنفسی و سرطان سرعت قابل توجهی را در ایران داشته است . طبق تخمین بانک جهانی زیان وارد شده به ایران بر اثر مرگهایی که علت آن آلودگی هوا بوده 640.میلیون دلار که برابر با 1/5 تریلیون ریال یا 57% از درصد از Gppاست.

الکل و آبجو در ایران ممنوع می باشد زیرا قوانین اسلامی استثنایی برای هیچ یک از مسلمانان که بتوانند به صورت قانونی مشروبات الکلی مصرف کنند را ندارد.

قاچاق الکل در ایران طبق محاسبات در سال 2010 نزدیک به یک میلیون دلار بوده است .

تنظیم خانواده

در سال ۱۳۳۷ اولین برنامه‌های تنظیم خانواده در ایران به اجرا گذاشته شد.^[۱۱] این برنامه‌ها از سال ۱۳۴۸ به صورت متمرکز آغاز گشت.^[۱۲] سیاست «فرزند کمتر، زندگی بهتر»(از سال ۱۳۴۵ تا ۱۳۵۵) و سیاست «تنظیم خانواده» از سال ۱۳۶۸ از جمله سیاست‌های تنظیم خانواده درایران هستند.^[۱۳] از دست آوردهای سیاست‌های تنظیم خانواده، افزایش نرخ رواج پیشگیری از بارداری از ۳۷ درصد درسال ۱۹۷۶ به ۷۵ درصد در سال ۲۰۰۰ می باشد.^[۱۴] در سال ۱۳۸۹ محمود احمدی نژاد از سیاست‌های کنترل جمعیت انتقاد و نسبت به عواقب آن هشدار داد.^[۱۵] او همچنین شعار «دو بچه کافیست» را زیر سوال برد و آن را یک شعار غربی دانست.^[۱۶] احمدی نژاد همچنین اعلام کرد که ایران می تواند جمعیتی معادل ۱۵۰ میلیون نفر داشته باشد.^[۱۷]

ایران در گذار اپیدمیولوژیک و با مشکلات دو برابری از بیماری‌ها مواجه‌است. همچنین تهدیدات جدید بوجود آمده باید مورد توجه قرار گیرد. و جمعیت شناسی تاثیر قابل توجهی بر الگوی عوارض و مرگ و میر در آینده‌ای نزدیک و دور بویژه در پدید آمدن بیماری‌های مزمن، خواهد داشت.

طبق اعلام وزارت بهداشت و آموزش پزشکی از 4% از همه مرگ ها در سال 2003 ناشی از بیماریهای سیستم گردش خون بوده است.

صنایع داروسازی

صنایع داروسازی در ایران در شکل مدرن خود هنگامی که انستیتو پاستور بوجود آمد در سال ۱۹۲۰ شروع به کار کرد. ایران قابلیت تولیدات دارویی پیشرفته مناسبی دارد. با این وجود کشور همچنان وابسته به واردات مواد خام و بسیاری از داروهای تخصصی می‌باشد.

استانداردهای مرتبط با ساختارهای دارویی در ایران توسط نظام فارما کوپه (راهنمای دارویی کشور) ایجاد و اصلاح می‌شود. وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ایران مسئولیت فراهم کردن مقادیر سالم بر موثر و با کیفیت بالای داروها که برای تمام مردم قابل دستیابی باشد به عهده دارد. از زمان انقلاب ۱۳۵۷ ایران یک سیاست ملی (nnp) دارویی کامل بر پایه ژنریک با تولید منطقه‌ای داروهای ضروری و واکسن‌ها به عنوان یکی از اهداف اصیلش را ایجاد کرده‌است.

اگر چه که بیش از ۸۵ درصد جمعیت از یک سیستم بیمه‌ای برای تامین هزینه‌های دارویی خود استفاده می‌کنند. دولت به شروط یارانه تولیدات و واردات دارویی را افزایش می‌دهد به منظور افزایش دسترسی که این منجر به مصرف بیش از حد به تجویز بیش از حد و استفاده ناصحیح از داروها مانند آنتی بیوتیکها می‌گردد.

شرایط محیطی کشور سخت گیری‌هایی را بر واردات داروها و صنایع دارویی ویه نسبت به شرکتهای که قصد ورود برای نخستین بار در بازار دارند.

وزارت بهداشت مسئول اصلی تلاشهای دارویی در کشور می‌باشد.

محصولات

سطح وسیعی از داروها برای درمان سرطان، دیابت و عفونت و افسردگی در ایران تولید می‌شود. جمهوری اسلامی ایران اولین کشور در شرق مدیترانه توانایی در صادرات واکسن به کشورهای مختلف جهان دارد. ایران قصد دارد خودکفایی در تولید واکسن را تا سال ۲۰۱۴ بدست آورد.